Чацвёрты выпуск падкаста прысвечаны Дню святога Валянціна, добразычліваму сексізму і дню «абаронцаў Айчыны».
Калі дзяўчына феміністка, гэта «ОК», што яна ўсё роўна чакае абавязковы букет на Дзень святога Валянціна? Я, як феміністка, разумею жанчын, якім вельмі хочацца 14 лютага акунуцца ў гэтую патрыярхальную рамантычную атмасферу, каб мужчына абавязкова выказаў знакі ўвагі менавіта ў гэты дзень.
А ўласна, што дзіўнага ці незвычайнага ў такім жаданні, калі жанчынам усё свядомае жыццё закладаюць у свядомасць, што менавіта такія паводзіны лічацца нормай, што менавіта такі рытуал сведчыць пра сапраўднае каханне?
Дзякуючы івэнт-індустрыі, якая задоўга пачынае нас «разаграваць»; мас-маркету, заваленаму плюшавымі сэрцамі і прываблівымі сувенірамі; медыя, якія захлынаюцца гісторыямі кахання, фільмамі пра казачнае каханне — усё гэта здаецца сапраўды прыгожым, прываблівым, і вельмі хочацца гэтага чараўніцтва і казкі.
Я мяркую, што гэтае свята замацоўвае ў свядомасці гендарныя ролі, абгортвае іх у такі сабе рамантычны флёр, замацоўвае як нешта мілае, прыемнае і правільнае. Аднак і для мужчын, і для жанчын, якія не разважалі пра тое, хто з’яўляецца прывілеяванай групай, а хто — прыгнечанай; у каго ўсе гарызонты адкрытыя, а ў каго правы абмежаваныя — удзел у такім свяце толькі ўзмацняе патрыярхальную карціну свету.
У патрыярхальнай карціне свету ўхваляецца і пераслед здабычы — частка палявання, і мужчыны-«паляўнічыя» практыкуюць сталкінг. Гэта жудасная з’ява, якая вельмі часта рамантызуецца, напрыклад, у медыя.
Добра памятаю адзін артыкул: справа была ў Мінску, дзяўчына жыла ў шматпавярхоўцы, і хлопец паставіў палатку ў яе двары, заяўляючы, што не сыдзе, пакуль яна яго не даруе і не дасць другі шанец. Я дакладна не памятаю, колькі сутак ён там сядзеў безвылазна на момант публікацыі, але сутнасць артыкула зводзілася да таго, што, божа мой, якая ж гэта рамантыка! Давай яго даруй, гэта ж сапраўдны мужчына, як моцна ён цябе кахае!
Шмат каментарыяў да артыкула былі ў тым жа духу. Насамрэч, гэта — самыя сапраўдныя аб’юзіўныя паводзіны, і яны надзвычай небяспечныя. Такі чалавек — патэнцыйны гвалтаўнік, які не прымае адмову, не адпускае жанчыну, змушае, прымушае, дасягае свайго, выкарыстоўваючы забароненыя прыёмы, напрыклад, публічнасць.
Тое ж самае можна сказаць і пра распаўсюджаную практыку публічных прапаноў рукі і сэрца. Уявіце, што адчувае дзяўчына, калі апынаецца ў цэнтры вось такога, у двукоссях, прыгожа абстаўленага прызнання, калі тысяча чужых вачэй глядзяць на яе з захапленнем. Як дзяўчыне ў такой сітуацыі сказаць «не»? Вось прыклад ціску грамадства, калі дзяўчыне здаецца, што яна проста абавязана сказаць «так», таму што сказаць «не» будзе вельмі нязручна, жахліва.
Калі ты жадаеш быць маленькай дзяўчынкай на руках і за каменнай сцяной, то ты дакладна разумееш, што, напрыклад, заўсёды будзеш на другіх ролях. Тваё меркаванне будзе другасным, яго наогул, магчыма, не спытаюць. Ты будзеш лічыцца слабой і безабароннай, гэта значыць, табе нічога важнага не давераць. Гэта датычыцца не толькі стасункаў у пары, гэта таксама прыводзіць, напрыклад, да таго, што жанчыне складаней зрабіць кар’еру, бо, ну як ёй даверыць кіраўнічую пасаду, калі яна слабая і ёй трэба ва ўсім дапамагаць?
Добразычлівым сексізмам называюцца максімальна прыемныя ўзаемадзеянні, прыгожыя, рамантычныя. Калі мужчына адчыняе дзверы, адсоўвае крэсла, падае плашч, руку з транспарту, абавязкова дорыць кветкі, плаціць за ўсё на першым або любым спатканні на той падставе, што ён мужчына, і так далей. Вось гэта ўсё — праяўленні добразычлівага, але ўсё ж сексізму, бо гэта дыскрымінацыя, бо, робячы ўсё гэта, мужчына і жанчына знаходзяцца не на роўных пазіцыях.
Жанчына лічыцца ўразлівай, дурненькай, слабой, не здольнай спраўляцца з нейкімі мінімальнымі складанасцямі, а мужчына побач — абаронца, апора, ён усё вырашае.
І гэты добразычлівы, такі прыемны, галантны, джэнтльменскі, але ўсё ж такі сэксізм, мае вельмі сур’ёзныя наступствы, якія зусім невідавочныя на першы погляд. Паразважайце пра гэта ў наступны раз, калі вас будзе ветліва прапускаць наперад мужчына, і ўзгадайце, як ідзе барацьба за рэсурсы, як на працы размеркаваюцца прэміі, зыходзячы з таго, што мужыку трэба даць больш, бо ён здабывальнік, а ў цябе і так добры заробак для жанчыны, і наогул, зарабляць павінен мужык.
Так, у гэтым эпізодзе я жадала закрануць яшчэ адно так званае свята — дзень «абаронцы Айчыны». Такім чынам, гэты дзень з калісьці прафесійнага ператварылася ў гендэрны мужчынскі і выкрасліў абсалютна ўсіх жанчын, якія маюць да яго адносіны як да прафесійнага.
Пачынаючы з таго, што па моўнай традыцыі пра ўсіх людзей гаварыць у мужчынскім родзе, назва даты гучала і гучыць як дзень абаронцы або дзень абаронцаў, як бачыце, абаронніц тут адразу і не было, але ж першапачаткова гаворка ішла пра прафесію, у якой даволі шмат жанчын. Увогуле, у любой абароне ёсць вялікі жаночы ўнёсак. Калі ўзгадаць Другую сусветную вайну: лётчыцы, разведчыцы, зенітчыцы, санітаркі, фельчаркі, доктаркі — вялікая колькасць жанчын проста выкраслена і сцёрта, нібыта яны ніякі ўнёсак не прынеслі.
І заканчваючы тым, што ў сённяшняй сітуацыі гэта ўвогуле нейкі аксюмаран: віншаваць абаронцаў, якія ператварыліся ў нападнікаў.
Калі вы жадаеце з намі звязацца, але баіцеся выкарыстоўваць каментары, прапануем напісаць нам на e-mail. Пасля гэтага дастаткова будзе выдаліць свой ліст з папкі «Адпраўленыя».
Наш адрас: help@belarus.fm
