У эфіры Наста Базар і Даша Чурко. У новым выпуску падкаста мы паразмаўлялі з творчым дуэтам KANAPLEV+LEIDIK — вядомымі фатографамі Юляй і Жэняй.
Запіс праходзіў 14 лютага — у Дзень усіх закаханых. Аднак важна памятаць, што падчас гэтага свята, як і ў іншыя значныя даты, павялічваецца ўзровень хатняга гвалту. Менавіта таму ў гэты дзень па ўсім свеце праходзіць флэшмоб One Billion Rising, у якім удзельнічаюць больш за 130 краін. У Беларусі гэты флэшмоб праводзіцца з 2016 года. Наста Базар успамінае: «А ў 2020 годзе мы яго [танец пад песню, прысвечаную гэтай праблеме — рэд.] нават танчылі ў ТЦ „Сталіца“».
Юля і Жэня — прафесійныя фатографы.
«Мы — адзін арганізм», — кажа Юля. Больш за тое, 14 лютага для іх асаблівая дата, бо менавіта ў гэты дзень 14 гадоў таму пачаліся іх адносіны.
Юля нарадзілася ў Анапе, але яшчэ да выпускнога прыняла рашэнне з’ехаць. Яе мама — беларуска, а бацька — эстонец, таму яна зацікавілася Акадэміяй мастацтваў у Мінску. Юля з 9 гадоў захаплялася фатаграфіяй і, узяўшы пачку раздрукаваных здымкаў, адправілася паступаць у беларускі ВНУ, дзе толькі што адкрылася аддзяленне тэлерэкламы і фатаграфікі. Аднак па прыездзе высветлілася, што, акрамя фатаграфій, трэба было здаваць малюнак і жывапіс. А маляваць Юля не ўмела. Але з вялікай упэўненасцю яна вырашыла, што паспрабаваць варта. Уступныя работы выклікалі смех у камісіі — яны хадзілі, паказвалі ўсім яе малюнкі і каментавалі: «Жадаеце паглядзець на наскальныя роспісы?» Але яе фатаграфіі прывялі дэканат у захапленне. У выніку, дзякуючы таленту, Юля атрымала прахадны бал і была залічана. Так яна скончыла акадэмію, хоць і не без складанасцяў. Двойчы яе спрабавалі дэпартаваць. Па сутнасці, з-за таго, што Юля заўсёды казала адкрыта і шчыра, без падлашчвання.
Жэня нарадзіўся ў Мінску. Яго шлях у фатаграфію пачаўся з працы па стварэнні таблічак на помнікі. Пазней у яго руках апынуўся фотаапарат, і неўзабаве ён знайшоў сябе ў вясельнай здымцы.
Юля тым часам працавала афіцыянткай, бо творчыя праекты не прыносілі стабільнага даходу. Яе вельмі любілі мясцовыя бандыты з 90-х, якія заходзілі ў рэстаран, дзе яна працавала, — з-за яе сумленнасці і шчырасці, да якой яна прывыкла ва ўсім. Жэня, нягледзячы на фінансавы поспех, адчуваў стомленасць ад вясельнай фатаграфіі.
Менавіта ў гэты перыяд яны пазнаёміліся. Жэня прапанаваў Юлі стаць яго асістэнткай. «Гэта было пачаткам канца», — смяюцца яны. Бо пазней Жэня скончыць кар’еру ў вясельнай фатаграфіі, каб разам з Юляй знайсці сябе ў рэкламных праектах і не толькі. Пакуль яны працавалі разам, Юля не змяняла сабе ў сумленнасці — не саромелася казаць кліентам праўду, якую бачыла: «Я бачыла, як людзі ненавідзяць адзін аднаго. Любові няма [навошта вы жаніцеся? — рэд.]»
Чаму яны працуюць удваіх? Таму што важліва бачыць кадр з розных бакоў. Жэня больш адказвае за тэхнічны бок, а Юля стварае «той самы кадр».
Але здараліся выпадкі, калі кліентам не падабалася шчырасць Юлі, і яны прасілі Жэню прыходзіць «толькі без яе». Адзін з такіх эпізодаў звязаны з Максам Каржом.
«Я яго разумею, ён такі альфа-самец, а тут нейкая дзяўчына…» — успамінае Юля. «Альфа-самка…» — дадае Наста з усмешкай. «…Так, нешта кажа, спрабуе паставіць музыку, якая яму не падабаецца. Ну, не. Не па-пацанску. Спачатку гэта было балюча, але потым я зразумела, што Макс Корж — гэта чалавек-магніт, і для мяне ён цікавы як асоба. Мне было вельмі цікава пабыць побач з яго энергіяй, зразумець, як гэта ўсё працуе. Паглядзець збоку — гэта вельмі захапляльна. І я кажу: „Жэня, ну давай ты ўжо схадзі, раскажаш. Гэта ж цэлая гісторыя — што цябе гэты пупсік падпусціў“».
Зараз Юля і Жэня вядуць аўтарскую перадачу на YouTube — «Без рэтушы».
Хто з іх «лепшы» у прафесіі? Жэня без роздумаў адказвае: «Юля — лепшая». І з усмешкай дадае: «Я вырашыў апрануць на сябе ролю „падабцасніка“ — гэта вельмі зручна. Пытанні здымаюцца. Ты можаш быць і зверху, і знізу, як заўгодна. І пры гэтым усе шчаслівыя і задаволеныя. Бо без спрэчак не абысціся. Галоўнае — саступіць своечасова.»
Але што гэта значыць? Бо раней гэта слова лічылася прыніжальным. «Мне здаецца, гэта ўвогуле вельмі такі сексісцкі тэрмін, які мы наўмысна пераасэнсоўваем. А гэта ўменне чуць свайго партнёра [ці партнёрку — рэд.] і знаходзіцца ў нейкай гармоніі. Вось і ўсё. Гэта не значыць, што „калі я мацнейшы — значыць, я маю рацыю“. Вось гэты статус-кво. Не, так не працуе. Мы ж пачалі з [тэмы — рэд.] гвалту. Чаму адбываецца гвалт? Таму што гэта нейкая грубая сіла? Калі б у жанчыны было столькі ж сілы, усё выглядала б па-іншаму, але ўжо ў супрацьлеглы бок» — кажа Жэня.
Як людзі рэагуюць на іх адносіны? Юля і Жэня не змаглі даць адназначнага адказу. Галоўнае — гэта іх унутраная гармонія, а не меркаванне людзей вакол.
Юля лічыць, што важліва прызнаць: можна быць слабым. Стэрэатып «я самы моцны, я ўсё павінен вырашыць» перашкаджае гэтак жа, як і імкненне да такіх вобразаў. Калі дзіця нараджаецца, яно вучыцца ўспрымаць гэты свет, і важліва прывіваць яму ўменне адчуваць сябе.
У моманты разыходжанняў у меркаваннях паміж імі здараліся спрэчкі, але яны заўсёды знаходзілі кропкі агульнага паразумення.
Юля падсумоўвае, што складанасць ў тым, што нас з дзяцінства не вучаць адчуваць сябе. Людзі чапляюцца за навязаныя шаблоны, а потым разумеюць, што чалавек побач — не іх. Мы не заўсёды ведаем, што нам падабаецца, чаго мы жадаем. І ў гэтым складанасць. Калі не адчуваеш сябе, як можна адчуць іншага?
У іх адносінах ёсць асаблівасць: у іх двое дзяцей, але старэйшага сына нарадзіла не Юля. Але менавіта яна яго выхавала і ўзгадавала. Іх адносіны з Жэнем пачаліся, калі хлопчыку было паўгода. Юля не разважала доўга, згаджаючыся быць з Жэнем, бо каханне — гэта прыняцце чалавека цалкам, у тым ліку з яго дзецьмі. У Жэні і Юлі таксама ёсць дачка. У выхаванні дзяцей яны робяць акцэнт на важнасці самасвядомасці і ўменні адчуваць сябе.
Пры гэтым у іх розныя хобі. Юля захапляецца беларускай культурай, традыцыямі і любіць наведваць барахолкі. А яшчэ яны цэняць час, праведзены разам. Адным з любімых сямейных заняткаў сталі настольныя гульні.
У сям’і ежу гатуе Жэня, а Юля ходзіць па прадукты. Тлумачэнне простае — Жэня робіць гэта лепш. А вось посуд мыюць усе. І пытанне размеркавання абавязкаў у іх сям’і вырашаецца проста: калі нешта трэба зрабіць, яны проста робяць гэта, без жорсткага падзелу роляў.
Як грамадства ўспрымае іх, улічваючы іх нестандартны падыход да жыцця? Яны не адчуваюць сябе асаблівымі. Жэня і Юля свабодна мяняюцца адзеннем, эксперыментуюць са стылем, не прытрымліваюцца строгіх норм — «па ГОСТу». Галоўнае — быць сабой, а не адпавядаць чужым чаканням.
Напрыканцы Юля заўважыла, што ў беларусаў ёсць асаблівасць — імкненне «не высоўвацца». Яны часта недаацэньваюць сябе.
«Скажу ізноў: я жадаю, каб беларусы адчувалі сваю сілу, сваю шчырасць. Яшчэ раз паўтару: беларусы — цудоўныя. Вельмі важна, каб яны гэта ўсведамлялі. Падыходзілі да люстэрка і казалі: „Я — класны“, „Я — класная“. Я ведаю, што цудоўныя людзі працуюць і ў таксі, і прыбіраюць дамы, і мыюць прыбіральні. Калі ласка, вельмі важна захаваць нашу маленькую нацыю. Я ведаю, што яна ёсць. Яна — вельмі сціплая, вельмі стрыманная. Не забывайце пра сябе».
